سرسمپلر یا نوک سمپلر ( تیپ ) چیست؟
سرسمپلر یا نوک سمپلر(تیپ) یکی از ابزارهای آزمایشگاهی است که از پلاستیک (پلیمر پلی پرولین) ساخته می شود. دستگاه سمپلر آزمایشگاهی جایگاهی برای نصب سر سمپلر دارند که این قطعه پلاستیکی در آن جای می گیرد. نمونه از طریق سرسمپلر برداشته و منتقل می شود.
سمپلرها یکی از مهم ترین ابزارهای آزمایشگاهی برای انتقال محلول ها و نمونه ها به شمار می آیند .سمپلر با کمک قطعات پلاستیکی به نام سرسمپلر یا تیپ (Tip) می توانند حجم های معینی از نمونه را جابجا کنند. تیپ ها در واقع بخش مهمی از سمپلر ها هستند که بدون آن ها، سمپلر ها نمی توانند نمونه ها را جابجا کنند. در واقع سرسمپلر ها یک سیستم نمونه برداری قابل اعتماد و دقیق ایجاد می‌کنند.
سرسمپلر ها قطعاتی از جنس پلاستیک هستند که در جابجایی (برداشت و تخلیه نمونه‌ها) در سمپلرها مورد استفاده قرارمی‌گیرند. سرسمپلرها معمولا استریل هستند.
برخی از آن‌ها که در بسته بندی های عمده به فروش می رسند. قبل از استفاده باید اتوکلاو شده تا برای انجام فعالیت های حساس و دقیق آزمایشگاهی آماده شوند.
سرسمپلرها به صورت یک بار مصرف هستند و بعد از هر بار استفاده دور انداخته می شوند. به همین دلیل یکی از پرمصرف ترین لوازم مصرفی آزمایشگاهی به شمار می آیند.
تقسیم بندی نوک سمپلر ها بر اساس اندازه :
همان طور که سر سمپلر یا نوک سمپلر(تیپ) انواع مختلف دارند، متناسب با آن‌ها سرسمپلرها نیز در گونه‌های متفاوتی به بازار عرضه می شوند. در انتخاب نوک سمپلر برای سمپلرها باید دقت کرد. زیرا در صورتی که تیپ متناسب با سمپلر انتخاب نشود ممکن است به سمپلر آسیب برسد و از طول عمر این وسیله کاسته شود. همچنین دقت و صحت اندازه گیری نمونه برداری دچار خطا می شود. سرسمپلرها با توجه به حجم هایی که می توانند جابجا کنند، به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند. از این رو، سرسمپلرها متناسب با نوع سمپلر و حجمی که جا به جا می کنند، به چند دسته تقسیم می شوند.
انواع سر سمپلر ها بر اساس حجم های مختنلف، دسته بندی می شوند . حجم های متفاوت دارای رنگ بندی های متفاوت هستند که شامل:
سر سمپلر کریستالی ( سفید) پایه کوتاه و پایه بلند 0.5-10 لاندا
سرسمپلر زرد برای حجم ۱تا ۲۰۰ لاندا
سر سمپلر آبی برای حجم ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ لاندا
سر سمپلر ها در سایز بزرگ (۱-۵ میکرولیتر )
سر سمپلر ها در سایز بزرگ ( 1-10 میکرولیتر )
ویژگی سر سمپلر یا نوک سمپلر ( تیپ )
- قابلیت استریل بودن و یکبار مصرف بودن
- رک های قابل اتوکلاو ( لولایی و ساده)
- جابجایی حجم معینی مواد
- قابلیت جداسازی از سمپلر و دور انداختن بدون تماس با دست
- یکسان بودن کیفیت سر سمپلر های فله و سرسمپلرهای رک
- مخصوص تست های اندوتکسین( Non-Pyrogenic)
- مقاومت در برابر حلال های آلی
- فیلتردار یا بدون فیلتر اند
- بسته به نوع کارکرد مورد استفاده RNAS & DNAS Free (یا به اصطلاح PCR) می باشند.
- به صورت فله ای و یا به صورت داخل رک می باشند.
تقسیم بندی سرسمپلر آزمایشگاهی بر اساس کاربرد :
سرسمپلرها علاوه بر این که بر اساس حجمشان طبقه‌بندی می‌شوند، با توجه به نوع کاربردشان انواع متفاوتی دارند. به این ترتیب، تیپ ها در انواع غیراستریل، استریل و فیلتردار تقسیم‌بندی می‌شوند:
سرسمپلر استریل
در آزمایشگاه هایی که کارهای بسیار دقیقی انجام می‌گیرد، اغلب از سرسمپلرهای استریل بسته‌بندی شده داخل رک و یا فله ای استفاده می‌شود. در این آزمایشگاه‌ها، معمولا سمپلرهای چند کاناله به کار می‌روند و به همین دلیل روزانه تیپ‌های بیشتری مصرف می‌شود و زمان لازم برای پر کردن رک‌های سرسمپلرها و اتوکلاو کردن‌ها وجود ندارد. بنابراین علیرغم هزینه بالا، بهترین گزینه برای این آزمایشگاه‌ها، استفاده از سرسمپلرهای استریل بسته‌بندی شده در رک و یا فله ای است. سرسمپلرهای استریل معمولا به صورت بسته‌بندی‌های موجود در رک‌ها و بسته ها ارائه می‌شوند.سرسمپلرهای استریل اغلب به صورت PCR ) RNAS & DNAS Free ) تولید می‌شوند.. به همین دلیل از این سرسمپلرها برای کار در کشت‌های سلولی که بسیار حساس به آلودگی هستند،ایده آل به شمار می‌آیند.
سرسمپلر غیر استریل
متداول ترین نوع سرسمپلرها، سر سمپلرهای غیراستریل محسوب می‌شوند. این نوع از سرسمپلرها معمولا در آزمایشگاه‌هایی که کارهای بسیار دقیق صورت نمی‌گیرد و یا زمان کافی برایاتوکلاو کردن آن‌ها وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.نکته دیگری که در مورد این سرسمپلرهای غیراستریل وجود دارد، این است که این سمپلرها به صورت عمده در بسته‌بندی‌هایی با تعداد بالا و با قیمت مناسب نسبت به سایر انواع سرسمپلر قابل تهیه هستند، بنابراین در آزمایشگاه‌های بزرگ با حجم کاری بالا، تهیه سرسمپلرهای غیر استریل در بسته‌بندی‌های عمده مقرون به صرفه است.
سر سمپلر فیلتردار PCR
این سر سمپلرها دارای فیلتر در قسمت فوقانی (نزدیک محل اتصال به سمپلر) و یا در قسمت میانی هستند. داشتن فیلتر احتمال آلودگی و وجود ذرات معلق و آئروسل (ذرات کوچک مایع یا جامدى که توسط هوا منتقل مى شوند) را در کار با این سرسمپلرها به صفر می‌‌رساند. از این رو سرسمپلرهای فیلتردار برای فعالیت‌های آزمایشگاهی حساس به آلودگی مانند PCR و تست‌های پزشکی و پزشکی قانونی بسیار مناسب هستند.
از طرف دیگر این سر سمپلرهای فیلتردار برای استفاده دانشجویان و افرادی که تجربه کارهای آزمایشگاهی را ندارد، مفید واقع می‌شوند. زیرا این افراد معمولا به دلیل نداشتن مهارت در نمونه برداری به وسیله سمپلر، ممکن است در حین کار مقداری از نمونه در اثر مکش بیش از حد یا قرارگیری اشتباه سمپلر به داخل لوله سمپلر وارد شود که این امر دلیل بسیاری از آلودگی‌ها در کار با سمپلر به شمار می‌آیند. وجود فیلتر در این سرسمپلرها از ورود نمونه به داخل لوله سمپلر جلوگیری می‌کند. به این ترتیب احتمال آلودگی را کاهش می‌دهد.
با توجه به ویژگی‌ها و کاربردهای سرسمپلرهای مختلف که در این مطلب اشاره شد، انتخاب سرسمپلر مناسب برای افزایش دقت و صحت کارهای آزمایشگاهی و کاهش آلودگی‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سر سمپلر بدون فیلتر PCR
سر سمپلرهای بدون فیلتر تفاوت شان با سمپلرهای فیلتردار در این است که برای برسی های عفونت مانند ویروس کرونا که دقت و صحت نتیجه کارکرد ازمایش حائز اهمیت است، سر سمپلرهای فیلتردار مورد استفاده قرار می گیرد در صورتی که برای مواردی که ریسک کمتری دارد مانند بررسی جهش در کروموزم از سر سمپلرهای بدون فیلتر استفاده می کنند.