سمپلر آزمایشگاهی چیست؟

سمپلر آزمایشگاهی یا میکروپیپت یکی از مهترین و پرکاربردترین ابزارهای موجود در بخش های مختلف آزمایشگاه است. از سمپلر برای برداشت و انتقال حجم معینی از مایعات و محلول های مورد نظر استفاده میشود. به سمپلرها،  اصطلاحا میکرو پیپت و یا پیپتور می گویند. حجم آن  بسته به نوع کاربرد آن از محدوده ی رنجی بین 0.2 الی 10000 ماکرو لیتر است و در جهت استفاده  در روشهای بیولوژی  مانند PCR ، Real time PCR   و … ساخته شده اند.دستگاه سمپلر از طریق مکش  و جا به جایی هوا توسط بالشتک های هوا کار انتقال محلول را انجام می دهند. پس از اتمام جابجایی، سرسمپلر توسط دکمه اجکتور دستگاه، از آن جدا می‌شود.

انواع سمپلرهای آزمایشگاهی

تقسیم بندی سمپلر آزمایشگاهی بر اساس ثابت یا متغیر بودن :

سمپلر ( میکروپیپت ) ثابت:

میکروپیپت‌های ثابت برای جابجایی حجم مشخصی از محلول‌ها به کار می‌روند.

سمپلر ( میکروپیپت ) متغییر:

سمپلر متغییر بخشی طراحی شده است که می‌توان از طریق آن میزان و حجم محلول قابل برداشت توسط آن را تغییر داد. به طور معمول آنها در محدوده ۰٫۲ تا ۱۰۰۰ میکرولیتر برای مقاصد مختلف ساخته می‌شوند.

مزیت و معایب سمپلر ثابت:

مزیت نوع ثابت در مقایسه با نوع متغییر این است که  از دقت بالاتری برخوردار هستند. اما در محدودیت در استفاده از آنها در حجم های مشخصی  مانند 5، 10، 20، 100 و … نیاز به نوع متغییر را ایجاد می کند. ( به طور مثال حجم ثابت 9.5 مایکرولیتر)

معایبی که نوع متغییر دارد این است که سمپلر متغییر را نباید خارج از محدوده رنج شان  تنظیم کرد.

سمپلر آزمایشگاهی دارای سرسمپلر یا نوک سمپلر می باشد که در حجم های متناسب هستند. قابلیت تعویض توسط اجکتور داخلی سمپلر( فشار پیستون) می توان آنها را از سمپلر جدا کرد.نوک سمپلر ها به واسطه رنگ کد بندی شده اند( نوک کریستالی – نوک زرد – نوک آبی ).

تقسیم سمپلر ها براساس تعداد کانال:

سمپلر تک کاناله:

از طرف دیگر میکروپیپت‌ها براساس تعداد کانال‌هایی که برای برداشت محلول‌ها دارند، می‌توانند متفاوت باشند. برخی از میکروپیپت‌ها دارای یک کانال بوده و برای کاربردهایی مانند تکنیک‌های مولکولی (PCR) و (Real Time PCR) مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سمپلرهای چندکانال یا مولتی کانال:

سمپلرهای چند کاناله خود به دو دسته 12 و 8 کاناله  تقسیم بندی می شوند. بنابر استفاده پلیت ها (96 خانه) کشت و الایزرا… از عرض 6 تایی  یا طول 12 تایی تقسیم بندی می شوند.

سمپلر آزمایشگاهی چگونه کار می کند؟

به طور کلی اساس کار سمپلر ها مکانیکی بوده و با نیروی دست عمل مکش و تخلیه در آن ها انجام می شود که خود نیازمند مهارت و تجربه است زیرا اینکار باید به آرامی و مهارت صورت گیرد. اگر کار با میکروپیپت های آزمایشگاهی به صورت حرفه ای انجام نگیرد ممکن است عملکرد دستگاه دچار مشکل شود و ممکن است اختلاف بین حجم کشیده شده و حجم تعیین شده زیاد باشد.

سمپلر الکترونیک بر خلاف نوع دستی آن بر اساس نیروی الکترونیکی عمل کرده و نیروی انسانی نقش چندانی در آن ایفا نمیکند. مکش و تخلیه در این میکروپیپت ها بر اساس تنظیمات ست شده دستگاه و به صورت یکنواخت صورت می گیرد.

کارکرد سمپلر ها از لحاظ فنی به دو دسته کلی تقسیم می شود:

• نوع اول که عمده میکروپیپت ها را شامل می شود به صورت جابجایی هوا است به گونه ای که فضای بین پیستون و مایع مورد نظر هوا وجود دارد و با جابجایی هوا سمپلر کار می کند.
• در نوع دوم پیستون مستقیما با مایع در ارتباط می باشد که برای کار با محلول های غلیظ با ویسکوزیته مورد استفاده قرار می گیرند.

اجزای تشکیل دهنده میکروپیپت

 پیستون (Pluger)

این بخش از برای برداشت و تخلیه مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد، به طوری که با فشردن آن به سمت پایین مایع تخلیه شده و با بالا آمدن پیستون مایع برداشته می‌شود. این پیستون برای فشردن دارای دو مرحله است که مرحله اول برای برداشت و مرحله دوم برای تخلیه فشرده می‌شود.

خارج کننده (Tip Ejector)

این دکمه در بالای بدنه دستگاه برای خارج کردن و به اصطلاح اوت کردن سرسمپلر از آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تنظیم کننده حجم (Volume Adjactment)

این بخش در نوع متغیر وجود دارد. با استفاده از یک پیچ تنظیم کننده، حجمی از مایع که می‌خواهیم برداریم را انتخاب و تنظیم می‌کنیم.

بدنه پیپت (Pipette Body)

بدنه بخشی است که با ایجا خلا در لوله‌های درون آن، حجم مشخصی از مایعات جابجا می‌شود.

نمایشگر حجم (Volume Disply)

با تنظیم پیچ تنظیم حجم ، در قسمت پایین‌تر از پیچ می‌توان بر روی صفحه‌ای میزان حجم تنظیم شده را مشاهده کرد.

انتهای سمپلر یا سر سمپلر (Pipette Head)

بخش انتهایی دستگاه است که تیپ یا سرسمپلر بر روی آن نصب می‌شود.

نگهداری:

• اجزای آن را با توجه توضیحات دفترچه راهنما باز کنید. این مراحل با توجه به مدل و شرکت سازنده متفاوت است ولی بدنه اصلی به وسیله یک پیچ باز می‌شود.
• واشرها، پیستون و داخل سیلندر را قبل از روغن کاری تمیز کنید. اگر اجزای داخلی به طور تصادفی آلوده شوند، تمام سطوح با مایع شست و شوی معمولی و آب مقطر باید تمیز شوند. اگر نیاز به تعویض واشرها احساس شود، واشرهای آسیب دیده باید با واشر مشابه و دارای مشخصات یکسان با نوع اصلی جایگزین شوند. نوع واشرها بسته به دستگاه و مدل فرق می‌کند.
• پیستون را با روغن سیلیکا مخصوص روغن کاری نمایید. از روغنی که توسط سازنده پیشنهاد شده است، استفاده نمایید و روغن اضافی را با کاغذ جاذب پاک کنید.
• مراحل معکوس را برای سوار کردن قطعات انجام دهید.
• دستگاه را قبل از استفاده کالیبره کنید.

انواع میکروپیپت ها بر اساس شرکت سازنده :

میکروپیپت ها توسط کمپانی ها مختلفی تولید می شود من جمله سمپلر اپندورف، برند آلمان، هامیلتون، گیلسون، آکسفورد، جانسون، دراگون، ترمو، کپس، مدیسپک، میکرولیت، AHN، اچ ال، پبلستومد و ….