پیپت

💡پیپت چیست؟

پیپت یکی از ابزارهای دقیق در آزمایشگاه‌های شیمی، زیست‌شناسی و پزشکی است که برای برداشت و انتقال دقیق حجم مشخصی از مایعات استفاده می‌شود.

🔬 انواع پیپت آزمایشگاهی

1. حجمی (Volumetric Pipette)

• دقیق‌ترین نوع پیپت برای انتقال یک حجم مشخص
• فقط یک علامت حجم دارد (مثلاً فقط ۱۰ میلی‌لیتر)
• کاربرد: تیتراسیون، تهیه محلول‌های دقیق

2. مدرج (Graduated or Measuring Pipette)

• دارای درجه‌بندی در طول لوله
• برای برداشتن حجم‌های متغیر (مثلاً بین ۲ تا ۱۰ میلی‌لیتر)
• دقت کمتر نسبت به پیپت حجمی

3.  میکرو یا میکرولیتر (Micropipette)

• برای حجم‌های بسیار کم (از ۰.۱ تا ۱۰۰۰ میکرولیتر)
• دارای تنظیم‌کننده‌ی حجم و استفاده با نوک یک‌بار مصرف (Tip)
• بسیار دقیق، پرکاربرد در آزمایشگاه‌های بیولوژی مولکولی

4. پاستور (Pasteur Pipette)

• شیشه‌ای یا پلاستیکی، ساده و بدون درجه‌بندی
• بیشتر برای انتقال ساده مایعات
• دقت پایین، ولی سریع و کاربردی برای کارهای عمومی

5. اتوماتیک (Electronic Pipette)

• نسخه الکترونیکی پیپت‌های میکرو
• دارای دکمه‌های دیجیتال برای تنظیم حجم و مکش
• راحت‌تر و دقیق‌تر برای استفاده‌ی مداوم

6. تکرارپذیر (Repeater Pipette)

• برای انتقال مکرر یک حجم ثابت
• مناسب برای آزمایش‌هایی که به انتقال‌های تکراری نیاز دارند (مثلاً در ELISA)

7. سرولوژیکی (Serological Pipette)

• مشابه پیپت مدرج، ولی معمولاً همراه با پوآر یا دستگاه مکش استفاده می‌شود
• برای انتقال حجم‌های بزرگ‌تر (تا ۲۵ یا ۵۰ میلی‌لیتر)

8. حبابدار

9. پرکن شارژی

✅ ویژگی‌های کلی پیپت آزمایشگاهی:

1. دقت بالا (Accuracy)

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها.

مخصوصاً پیپت‌های حجمی و میکروپیپت‌ها برای اندازه‌گیری حجم‌های بسیار دقیق طراحی شدن.

2. قابلیت تکرارپذیری (Repeatability)

یعنی وقتی چند بار از یک حجم استفاده می‌کنی، نتیجه‌ها تقریباً یکسان باشن.

این خیلی مهمه در آزمایش‌های حساس.

3. مقاومت در برابر مواد شیمیایی

جنس پیپت‌ها معمولاً از شیشه بوروسیلیکات یا پلاستیک‌های مقاومه (مثل پلی‌پروپیلن).

طوری طراحی شدن که در برابر اسیدها، بازها و حلال‌ها مقاوم باشن.

4. سهولت استفاده

مخصوصاً میکروپیپت‌ها و پیپت‌های اتوماتیک، طراحی ارگونومیک دارن که استفاده طولانی‌مدت ازشون خسته‌کننده نباشه.

5. قابل استریل بودن

خیلی از پیپت‌ها (مخصوصاً میکروپیپت‌ها و نوک‌هاشون) قابلیت استریل شدن دارن (با اتوکلاو یا به‌صورت یک‌بار مصرف).

6. درجه‌بندی واضح و دقیق

پیپت‌های مدرج و سرولوژیکی، علامت‌گذاری واضحی دارن تا بشه راحت حجم رو خواند و کنترل کرد.

7. طراحی تخصصی برای کاربردهای خاص

مثل پیپت‌های تکرارپذیر برای انتقال چندباره یک حجم یا پیپت‌های الکترونیکی برای کارهای اتوماتیک و پرتیراژ.

🧪 کاربرد انواع پیپت آزمایشگاهی

1. پیپت حجمی (Volumetric Pipette):

• این نوع پیپت برای انتقال دقیق یک حجم مشخص از مایع طراحی شده است.
• معمولاً فقط یک علامت حجم دارد (مثلاً ۱۰ میلی‌لیتر) و در آزمایش‌های حساس مانند تیتراسیون‌های شیمیایی و تهیه محلول‌های استاندارد استفاده می‌شود.
• دقت این پیپت بسیار بالا بوده و معمولاً از آن زمانی استفاده می‌شود که حتی خطای کوچک در حجم می‌تواند بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارد.

2. پیپت مدرج (Graduated or Measuring Pipette):

• پیپت مدرج دارای خطوط درجه‌بندی در طول بدنه است و این امکان را فراهم می‌کند که حجم‌های متغیر مایع را با دقت نسبتاً خوبی انتقال داد.
• از آن در بسیاری از کارهای عمومی آزمایشگاهی استفاده می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که نیاز به انعطاف‌پذیری در حجم باشد.
• دقتش از پیپت حجمی کمتر است، اما در عوض چندکاره‌تر است.

3. میکروپیپت (Micropipette):

• میکروپیپت‌ها برای برداشت و انتقال حجم‌های بسیار کم (از ۰.۱ میکرولیتر تا ۱۰۰۰ میکرولیتر) طراحی شده‌اند.
• این ابزارها در آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی مولکولی، ژنتیک، بیوشیمی، تست‌های PCR و ELISA به طور گسترده استفاده می‌شوند.
• میکروپیپت‌ها با نوک پلاستیکی یک‌بار مصرف کار می‌کنند و قابلیت تنظیم دقیق حجم دارند.

4. پیپت پاستور (Pasteur Pipette):

• این پیپت ساده و ارزان معمولاً از شیشه یا پلاستیک ساخته می‌شود و فاقد درجه‌بندی است.
• بیشتر برای انتقال سریع و ساده مایعات یا افزودن قطره‌ای معرف‌ها به نمونه استفاده می‌شود.
• دقت بالایی ندارد ولی برای کارهای معمولی و عمومی مناسب است.

5. پیپت الکترونیکی (Electronic Pipette):

• نسخه‌ی دیجیتال میکروپیپت است که با استفاده از سیستم‌های موتوری، انتقال حجم را دقیق‌تر و بدون فشار دستی انجام می‌دهد.
• این نوع پیپت برای کارهای تکراری، حساس یا پرتیراژ بسیار مناسب است و معمولاً در آزمایشگاه‌های پیشرفته استفاده می‌شود.

6. پیپت تکرارپذیر (Repeater Pipette):

• این پیپت زمانی به کار می‌رود که نیاز به انتقال مکرر یک حجم مشخص از مایع به نمونه‌های مختلف وجود دارد.
• در تست‌های ELISA یا هنگام اضافه کردن معرف به تعداد زیادی لوله یا چاهک، این نوع پیپت باعث افزایش سرعت و دقت می‌شود.

7. پیپت سرولوژیکی (Serological Pipette):

• این پیپت‌ها شبیه پیپت مدرج هستند ولی معمولاً با پوآر یا دستگاه مکنده مخصوص استفاده می‌شوند.
• کاربرد اصلی آن‌ها در انتقال حجم‌های نسبتاً زیاد مایعات (مثلاً تا ۵۰ میلی‌لیتر) در آزمایشگاه‌های کشت سلول، کشت باکتری و موارد مشابه است.

🧫 جنس پیپت‌های آزمایشگاهی:

1. شیشه‌ای (Glass):

🔹بیشتر در پیپت‌های کلاسیک مثل پیپت حجمی، مدرج، پاستور و سرولوژیکی استفاده می‌شه.
🔸معمولاً از شیشه بوروسیلیکات (Borosilicate Glass) ساخته می‌شن که در برابر حرارت، ضربه و مواد شیمیایی مقاومه.
🔹قابل اتوکلاو و استریل‌کردن هستن، پس برای استفاده‌های مکرر و دقیق مناسبن.
🔸استفاده در آزمایشگاه‌های شیمیایی، تحلیلی و میکروبیولوژی رایجه.

2. پلاستیکی (Plastic):

در پیپت‌های یک‌بار مصرف یا پیپت‌هایی که سبک بودنشون مهمه، کاربرد داره.
جنس‌های رایج شامل:

🔹پلی‌پروپیلن (Polypropylene – PP):

• مقاوم در برابر حرارت، مواد شیمیایی و قابل اتوکلاوه. بیشتر در نوک میکروپیپت (Tip) و بعضی پیپت‌های سرولوژیکی کاربرد داره.

🔸پلی‌اتیلن (Polyethylene – PE):

• مقاوم در برابر مواد شیمیایی ولی قابل اتوکلاو نیست. در پیپت‌های ساده‌ی پاستور استفاده می‌شه.

🔹پلی‌کربنات (Polycarbonate – PC):

• شفاف، مقاوم، مناسب برای ساخت بدنه‌ی بعضی از میکروپیپت‌های اتوماتیک یا دیجیتال.

3. فلز و قطعات مکانیکی (در میکروپیپت‌ها):

در بدنه داخلی میکروپیپت‌ها و پیپت‌های الکترونیکی، از ترکیبی از فلزات سبک و مقاوم (مثل استیل ضدزنگ) استفاده می‌شه.

این مواد برای دقت بالا و عمر طولانی قطعات داخلی طراحی شدن.

📌جمع‌بندی کلی:

• شیشه‌ای: دقیق، قابل شستشو و استریل شدن، مناسب برای استفاده‌های چندباره
• پلاستیکی: سبک، اقتصادی، اغلب یک‌بار مصرف، مناسب برای آزمایش‌های سریع و استریل
• فلزی (داخلی): برای افزایش دقت و دوام در پیپت‌های پیشرفته و قابل تنظیم
  

  ---

🧪 نحوه استفاده صحیح از پیپت آزمایشگاهی

🔹 استفاده از پیپت شیشه‌ای (مدرج یا حجمی)

• آماده‌سازی پیپت:
  ابتدا پیپت تمیز و خشک را برداشته و با محلولی که قرار است با آن کار کنید، آن را شستشو (Rinse) دهید تا آلودگی یا رطوبت اضافی تأثیری روی حجم نگذارد.
• استفاده از پوآر یا پیپت‌بالا (Pipette Bulb):
  هرگز نباید مایع را با مکش دهانی وارد پیپت کنید. از ابزار مکش (مثل پوآر پلاستیکی) استفاده نمایید.
• برداشتن مایع:
  نوک پیپت را داخل محلول قرار دهید و به‌آرامی با پوآر، مایع را تا بالای علامت (منیسک) بکشید.
• تنظیم سطح مایع:
  پیپت را عمودی نگه دارید و به‌آرامی مایع را تخلیه کنید تا سطح پایین منحنی منیسک دقیقاً با خط نشانه برابر شود (در سطح چشم نگاه کنید).
• انتقال مایع به ظرف مقصد:
  نوک پیپت را داخل ظرف گیرنده بگذارید و به‌آرامی اجازه دهید مایع تخلیه شود. در پیپت حجمی، تخلیه کامل تا انتهای آن انجام می‌شود و باقیمانده را نباید فوت کرد.

🔸 استفاده از میکروپیپت (Micropipette)

• انتخاب حجم مناسب:
  از دکمه تنظیم حجم (Volume Adjustment) استفاده کرده و حجم مورد نظر را تنظیم کنید.
• قرار دادن نوک یک‌بار مصرف (Tip):
  نوک پلاستیکی را به‌درستی در انتهای میکروپیپت قرار دهید تا اتصال کاملاً محکم باشد.
• مکش محلول:
  پیستون میکروپیپت را تا مرحله اول فشار دهید، نوک را داخل محلول ببرید، سپس به‌آرامی دکمه را رها کنید تا محلول مکیده شود.
• انتقال محلول:
  نوک پیپت را داخل ظرف گیرنده قرار دهید و پیستون را تا انتها (مرحله دوم) فشار دهید تا کل مایع خارج شود.
• دور انداختن نوک:
  پس از انتقال مایع، با دکمه مخصوص نوک‌انداز، Tip استفاده‌شده را در ظرف زباله بیولوژیکی بیندازید.

🔺نکات ایمنی و حرفه‌ای:

1. همیشه پیپت را عمودی نگه دارید تا حجم به‌درستی تنظیم شود.

2. هرگز از دهان برای مکش مایع استفاده نکنید.

3. قبل و بعد از استفاده، پیپت را تمیز و ضدعفونی کنید.

4. در صورت استفاده از مواد خطرناک، حتماً از دستکش و عینک محافظ استفاده کنید.

🔍 جهت اطلاعات بیشتر و ثبت سفارش به سایت طلایه طب آزما مراجعه فرمایید.