سواپ

سواپ پزشکی (Medical Swab) ابزاری است که برای جمع‌آوری نمونه‌های بیولوژیکی از بدن افراد استفاده می‌شود.

این وسیله معمولاً شامل یک چوب یا پلاستیک نازک با نوک پنبه‌ای یا الیافی است که برای برداشتن نمونه از دهان، بینی، گلو، پوست، زخم، یا دیگر نقاط بدن به کار می‌رود.

✅ انواع سواپ‌های پزشکی

۱. از نظر محل نمونه‌گیری

🔹 بینی (Nasopharyngeal Swab)

برای نمونه‌گیری از ترشحات بینی و حلق
کاربرد: تشخیص ویروس‌های تنفسی مانند کرونا، آنفلوآنزا

🔸 حلق (Throat Swab)

برای نمونه‌گیری از گلو و لوزه‌ها
کاربرد: تشخیص عفونت‌های گلو مانند استرپتوکوک

🔹 دهانی (Oral Swab)

برای نمونه‌گیری از بزاق یا مخاط دهان
کاربرد: تست‌های ژنتیکی، دی‌ان‌ای، و تشخیص بیماری‌ها

🔸 پوستی یا زخم (Wound Swab)

برای نمونه‌گیری از زخم‌ها و پوست
کاربرد: بررسی عفونت‌های پوستی و زخم‌ها

🔹 گوش (Ear Swab)

برای نمونه‌گیری از ترشحات گوش
کاربرد: تشخیص عفونت‌های گوش میانی و خارجی

🔸 مقعدی (Rectal Swab)

برای نمونه‌گیری از رکتوم (راست‌روده)
کاربرد: تشخیص برخی عفونت‌ها مانند سالمونلا و نوروویروس

🔹 تناسلی (Genital Swab)

برای نمونه‌گیری از ناحیه تناسلی
کاربرد: تشخیص بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و HPV

۲. از نظر جنس الیاف نوک سواپ

🔹 پنبه‌ای (Cotton Swab)

ارزان و پرکاربرد، اما ممکن است مقداری از نمونه را جذب کند

🔸 نایلونی یا فیبر مصنوعی (Flocked Swab)

قابلیت جمع‌آوری و انتقال بهتر نمونه

🔹 پلی‌استری (Polyester Swab)

مقاوم در برابر مواد شیمیایی، مناسب برای برخی تست‌های خاص

🔸 فومی (Foam Swab)

دارای سطح نرم و جاذب، مناسب برای آزمایش‌های حساس

۳. از نظر محیط انتقال نمونه

🔹 خشک (Dry Swab)

بدون ماده نگهدارنده، برای تست‌های فوری

🔸 با محیط انتقال (Transport Medium Swab)

حاوی مایع مخصوص برای حفظ نمونه تا زمان آزمایشVTM (Viral Transport Medium): مخصوص ویروس‌ها
UTM (Universal Transport Medium): برای انواع نمونه‌ها

✅ ویژگی‌های سواپ‌های پزشکی

۱. ویژگی‌های فیزیکی

🔹 جنس بدنه

چوبی: اقتصادی، اما شکننده
پلاستیکی (پلی‌پروپیلن): انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر شکستگی
آلومینیومی: مستحکم، اما کمتر رایج

🔸 جنس نوک سواپ

پنبه‌ای (Cotton): ارزان و پرکاربرد، اما ممکن است نمونه را بیش از حد جذب کند
فلاکد (Flocked – الیاف مصنوعی نایلونی): جذب بالا، انتقال مؤثر نمونه
پلی‌استری (Polyester): مقاوم در برابر مواد شیمیایی، مناسب برای آزمایش‌های خاص
فومی (Foam): نرم و مناسب برای نمونه‌گیری از سطوح حساس

🔹 طول سواپ

کوتاه (۵-۱۰ سانتی‌متر): برای نمونه‌گیری از دهان و زخم‌ها
بلند (۱۰-۱۵ سانتی‌متر یا بیشتر): برای نمونه‌گیری از بینی، حلق، و سایر نقاط عمیق بدن

🔸 شکنندگی بخش انتهایی

برخی سواپ‌ها دارای نقطه شکست (Break Point) هستند تا بتوان نوک آن را راحت درون لوله نمونه‌گیری قرار داد

۲. ویژگی‌های عملکردی

🔹 استریل بودن

سواپ‌های پزشکی باید کاملاً استریل باشند تا از آلودگی نمونه جلوگیری شود

🔸 عدم ایجاد حساسیت

جنس الیاف و بدنه نباید باعث تحریک یا آلرژی در بیمار شود

🔹 حفظ یکپارچگی نمونه

نباید ترکیب شیمیایی یا فیزیکی نمونه را تغییر دهد

🔸 قابلیت جذب و رهاسازی مؤثر نمونه

برخی سواپ‌ها، مانند سواپ‌های فلادد، قابلیت جذب بیشتر و آزادسازی بهتر نمونه را دارند

🔹 سازگاری با محیط‌های نگهداری نمونه

برخی سواپ‌ها با محیط‌های انتقالی مانند VTM (Viral Transport Medium) برای حفظ ویروس‌ها یا UTM (Universal Transport Medium) برای سایر نمونه‌ها طراحی شده‌اند

🔸 مقاومت در برابر دما و مواد شیمیایی

برای آزمایش‌هایی که نیاز به نگهداری طولانی‌مدت نمونه دارند، باید در برابر تغییرات دمایی و مواد شیمیایی مقاوم باشند

۳. ویژگی‌های کاربردی بر اساس نوع استفاده

🔹 آزمایش‌های ویروسی (مانند کرونا و آنفلوآنزا)

بینی و حلق (Nasopharyngeal/Throat Swab) با الیاف فلادد و محیط VTM برای حفظ ویروس‌ها

🔸 آزمایش‌های ژنتیکی (دی‌ان‌ای و آر‌ان‌ای)

دهانی (Oral Swab) با الیاف نایلونی یا پلی‌استری برای جذب بهتر مواد ژنتیکی

🔹 عفونت‌های باکتریایی و قارچی

حلق و زخم (Throat/Wound Swab) با پلی‌استر یا فوم که تأثیر مواد ضدعفونی‌کننده را کاهش نمی‌دهد

🔸 تست‌های مواد مخدر

سواپ دهانی با فوم یا پنبه برای جمع‌آوری بزاق

🔹 بررسی بیماری‌های مقاربتی (HPV، کلامیدیا، سوزاک)

سواپ تناسلی یا مقعدی (Genital/Rectal Swab) با نوک فلادد یا پلی‌استر برای دقت بیشتر در تشخیص

✅ سواپ های پر کاربرد:

دسته چوبی
داکرون
نازال

✅ کاربردهای سواپ‌های پزشکی

🩺 کاربردهای تشخیصی و پزشکی

🔹 تشخیص بیماری‌های عفونی

ویروس‌ها: تشخیص کرونا، آنفلوآنزا، سرخک، زونا و سایر بیماری‌های ویروسی (با سواپ بینی و حلق + محیط VTM)
باکتری‌ها: تشخیص استرپتوکوک گلو، سل، کلامیدیا، سوزاک و سایر عفونت‌های باکتریایی (با سواپ حلق، تناسلی یا زخم)
قارچ‌ها: بررسی عفونت‌های قارچی مانند کاندیدا در دهان یا پوست (با سواپ دهانی یا پوستی)

🔸 تشخیص بیماری‌های مقاربتی (STDs)

آزمایش‌هایی برای تشخیص ویروس HPV، کلامیدیا، سوزاک و تبخال تناسلی (با سواپ تناسلی یا مقعدی)

🔹 تشخیص عفونت‌های پوستی و زخم‌ها

بررسی عفونت‌های زخم‌های باز و تشخیص باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک (مانند MRSA) (با سواپ زخم)

🔸 بررسی عفونت‌های گوش و چشم

تشخیص اوتیت (عفونت گوش) یا عفونت‌های چشمی مانند کونژنکتیویت (با سواپ گوش یا چشمی)

🔹 بررسی گوارشی و بیماری‌های روده‌ای

تشخیص عفونت‌های گوارشی مانند سالمونلا و نوروویروس (با سواپ مقعدی)

🔸 آزمایش‌های پزشکی قانونی و سم‌شناسی

تست مواد مخدر و الکل: از سواپ دهانی برای بررسی مصرف مواد مخدر یا الکل در افراد استفاده می‌شود.
شناسایی مجرمین: در پزشکی قانونی از سواپ برای جمع‌آوری DNA از دهان یا سطح پوست استفاده می‌شود.

🧪 کاربردهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی

🔹 آزمایش‌های ژنتیکی و تعیین هویت

بررسی ژن‌های ارثی و دی‌ان‌ای (با سواپ دهانی)
آزمایش‌های تعیین نژاد و اصل و نسب (با سواپ بزاق)

🔸تحقیقات ویروس‌شناسی و میکروبیولوژی

کشت و بررسی باکتری‌ها و ویروس‌ها در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی

🔹بررسی مقاومت میکروبی

تست‌های تشخیصی برای بررسی مقاومت آنتی‌بیوتیکی در بیمارستان‌ها

👤 کاربردهای صنعتی و محیطی

🔸 کنترل کیفیت در صنایع غذایی و دارویی

بررسی آلودگی‌های میکروبی در محیط‌های تولید مواد غذایی و داروها

🔹 بررسی آلودگی‌های محیطی

استفاده در آزمایشگاه‌های محیط‌زیست برای بررسی آلودگی‌های بیولوژیکی

🔸 تست‌های بهداشتی در بیمارستان‌ها

بررسی آلودگی سطوح در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها برای پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی

سواب دسته چوبی

سواپ داکرون

سواپ نازال

۱۷+